W 1578 roku na sejmie walnym warszawskim utworzono Trybunał Koronny. Król Stefan Batory, zrzekł się dotychczasowych uprawnień najwyższego sędziego na rzecz stanowego sądu szlacheckiego. Odtąd sądem najwyższym dla szlachty był Trybunał Koronny. Trybunałowi na mocy ustawy z 1578 r. podlegała tylko Korona. Miejscami posiedzeń sądów koronnych trybunalskich został Piotrków dla Wielkopolski i Mazowsza oraz Lublin dla Małopolski. Skład Trybunału Koronnego stanowili sędziowie, wybierani corocznie zarówno spośród szlachty tzw. deputaci świeccy, jak i duchowieństwa tzw. deputaci duchowni. Na czele sądu trybunalskiego stał marszałek wybierany wśród deputatów świeckich oraz prezydent, którym zawsze był deputatem kapituły gnieźnieńskiej. Lublin dzięki Trybunałowi stał się centrum prawniczym Rzeczypospolitej szlacheckiej. Wraz z upadkiem ośrodków uniwersyteckich kształcących prawników, to sala trybunalska stała się dla wielu palestrantów uniwersytetem, tutaj właśnie stawiali swoje pierwsze kroki i nabywali praktyki. Korzystnie na ten fakt wpłynęła także bliskość Akademii Zamojskiej, gdzie studiowano prawo. Lublin przyciągał kandydatów do nauki prawa nie tylko z terenu Rzeczypospolitej, ale także cudzoziemców. Należy także podkreślić rolę Trybunału w życiu miasta. To dzięki niemu Lublin nie tylko przekształcił się w stolicę sądową, ale także w szybkim tempie rozwijał się. Niemalże natychmiast po jego utworzeniu w Lublinie zaczęły wzrastać pałace magnatów i dworki szlacheckie. Na czas sesji trybunalskiej życie w Lublinie ożywiało się. Po utracie niepodległości Trybunał Koronny Lubelski podobnie, jaki i inne sądy szlacheckie dawnych władz polskich, zostały zamknięte. Akta Trybunału Koronnego w Lublinie przechowywane w archiwum sądowym, mieszczącym się w refektarzu klasztoru Dominikanów, w 1811 r. zostały przeniesione do klasztoru Bernardynów, a 1827 r. przekazane do Archiwum Akt Dawnych w Lublinie. W latach 1836–1840 zostały przekazane w całości do Archiwum Akt Dawnych w Warszawie, gdzie w czasie powstania warszawskiego w 1944 r. uległy całkowitemu zniszczeniu. Obecny budynek Trybunału Koronnego, wzniesiony na Rynku Starego Miasta w Lublinie, zastąpił dawny drewniany ratusz, spalony w 1389 roku. Początkowo nowo wybudowany budynek pełnił funkcję miejskiego ratusza, a od 1578 roku mieścił się tam Trybunał Koronny dla szlachty z Małopolski. Gotycki budynek dawnego ratusza wzniesiono w XIV wieku i była to budowla drewniana, z dwiema wieżami oraz zewnętrznymi schodami. Ówczesny ratusz spłonął w pożarze Lublina w 1389 roku, a kolejny, większy i murowany budynek wystawiono w tym miejscu również w stylu gotyckim. W pierwszej połowie XVI wieku podczas przebudowy budynku nadano mu wygląd renesansowy. Między innymi zwieńczono go attyką oraz dobudowano schody zewnętrzne wiodące na pierwsze piętro. Po kolejnym pożarze Lublina w 1575 roku budynek został odbudowany w stylu renesansowym i miał nawiązywać do ratuszów w Sandomierzu i Tarnowie. W latach 80. XVII wieku nastąpiła kolejna, tym razem barokowa przebudowa staromiejskiego gmachu. Zostało nadbudowane drugie piętro oraz przebudowana wieża. W latach 1781–1787 gmach Trybunału został przebudowany do współczesnego wyglądu według projektu Dominika Merliniego, który nadał mu klasycystyczny wygląd. Budynek został rozbudowany i niemal dwukrotnie poszerzony. Wykończono także drugie piętro z przeznaczeniem dla sądów ziemskich, natomiast pozostałe wnętrza pozostawiono bez zmian. Całość zewnętrznych ścian Trybunału zdobią klasycystyczne pilastry, a w tympanonie umieszczono relief przedstawiający symbol sprawiedliwości. Charakterystyczna płaskorzeźba znajduje się na górze elewacji zewnętrznej. W tarczy, która znajduje się pośrodku tej płaskorzeźby są przedstawione dwa herby. Jednym z nich jest Orzeł, a drugim Pogoń . Nad herbem jest korona królów Polski zwieńczona krzyżem. Po obu zaś stronach herbu znajdują się postacie siedzących kobiet. Jedna z nich w ręku trzyma miecz, a druga wagę, czyli symbole sprawiedliwości. W Trybunale w czasach Stanisława Augusta mieściła się także pracownia artystyczna królewskiego malarza Marcello Bacciarellego. Pośród licznych obrazów zgromadzonych obecnie w gmachu Trybunału znajduje się między innymi portret króla Stefana Batorego oraz portret Stanisława Małachowskiego, marszałka Sejmu Czteroletniego. Trybunał jest także miejscem legendy o czarciej łapie.