Jeszywas Chachmej Lublin to założona w Lublinie przez rabina Majera Jehudę Szapirę w 1930 roku uczelnia talmudyczna, który w dniu wybudowania był największą tego typu uczelnią na świecie. Ogromny, sześciokondygnacyjny gmach jesziwy został zaprojektowany przez Agenora Smoluchowskiego. Prowadziła do niego szeroka, stylowa brama za którą znajdował się rozległy plac z bogatą roślinnością. Nad portykiem umieszczony był złoty napis po hebrajsku i po polsku „Pójdźcie synowie, słuchajcie się mnie! Nauczę was bojaźni Bożej!”. Powyżej na zwieńczeniu znajdował się napis po hebrajsku i jego polska transkrypcja : Jeszywas Chachmej Lublin, do którego po śmierci założyciela szkoły dodano: im. Rabina Majera Szapiry. Na bocznych fasadach umieszczono po hebrajsku dwie daty według kalendarza żydowskiego upamiętniające wmurowanie kamienia węgielnego oraz otwarcia uczelni wraz z numerami odpowiadających im kart Daf Jomi. Ponieważ budowa jesziwy wymagała znacznych nakładów finansowych, rabin Szapira postanowił poprosić o wsparcie społeczność żydowską na całym świecie. W latach 1924–1926 odwiedził Niemcy, Czechosłowację, Austrię, Holandię, Belgię, Szwajcarię, Francję Wielką Brytanię i Stany Zjednoczone, dzięki czemu zebrał sumę ponad 50 tys. dolarów. Księgozbiór jesziwy liczył 22 tys. pozycji książkowych, głównie literatury rabinicznej i 10 tys. czasopism oraz wiele starodruków i cennych rękopisów. Niestety znaczna większość książek została spalona przez Niemców w 1940 roku. Cenniejsze pozycje przenieśli oni do biblioteki miejskiej im. H. Łopacińskiego i Muzeum Lubelskiego. Ich dalszy los jest mało znany. Bardzo niewielka część tych zbiorów znajduje się obecnie w synagodze Chewra Nosim przy ul. Lubartowskiej 8. Docelowo mają powrócić do remontowanego gmachu jesziwy, gdzie planowane jest ponowne otwarcie biblioteki. W środowiskach antykwarycznych na świecie, od czasu do czasu pojawiają się na aukcjach pojedyncze, uważane za zaginione, egzemplarze pochodzące z przedwojennego księgozbioru jesziwy. Nie wiadomo jednak, kto i kiedy wywiózł je z Polski. Po zakończeniu wojny, w związku z wymordowaniem przez Niemców całej lubelskiej ludności żydowskiej, budynek jesziwy przejęła Akademia Medyczna w Lublinie, która urządziła w nim Collegium Maius. Budynek został przekształcony na potrzeby uniwersytetu, zlikwidowano m.in synagogę, którą przekształcono na aulę. Powolny powrót do pierwotnej funkcji zaczął się w latach 80-tych kiedy w budynku założono izbę pamięci, zaczęto gromadzić pamiątki po Żydach oraz zorganizowano miejsce gdzie Żydzi mogli się modlić. Jesienią 2003 roku gmach został zwrócony Gminie Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie . W odzyskanym budynku utworzono biuro głównej siedziby filii. W maju 2005 roku, gdy zostało wybudowane nowe Collegium Maius przy ul. Jaczewskiego, Akademia Medyczna opuściła ostatecznie budynek. 22 stycznia 2006 roku otwarto wyremontowaną siedzibę lubelskiej filii Gminy Wyznaniowej oraz małą synagogę ulokowaną na parterze budynku. Na uroczystości przybyli przedstawiciele społeczności żydowskiej, środowisk uniwersyteckich i kulturalnych, naczelny rabin Polski Michael Schudrich, który przywiózł zwoje Tory do Lublina, Ambasador Izraela Dawid Peleg, arcybiskup Józef Życiński, Andrzej Boublej, przedstawiciel arcybiskupa prawosławnego Abla, władze miejskie i samorządowe, mieszkańcy Lublina oraz inni goście. Po ceremonii i przybiciu mezuzy do framugi drzwi przez Michaela Schudricha w domu modlitwy odbyło się popołudniowe nabożeństwo z udziałem przybyłych gości. Wobec braku mechicy, kobiety nie brały udziału w nabożeństwie. Budynek jest licznie odwiedzany przez Żydów z całego świata, zaś plany zakładają powstanie w podziemiach pierwszego w Europie Muzeum Chasydyzmu. 11 lutego 2007 została tam ponownie otwarta synagoga, która służy lubelskiej społeczności żydowskiej oraz licznie odwiedzającym to miasto chasydom i grupom żydowskich turystów. W salach przylegających do synagogi można oglądać wystawę dokumentującą historię jesziwy oraz upamiętniającą postać jej założyciela, rabina Majera Szapiry, zaś od 2013 roku w gmachu Jeszywas Chachmej Lublin mieści się 4-gwiazdowy Hotel Ilan.